WENDOXAN RÊ
Wendoxê delalî,
Ma bi yewna hûmara Vateyî pîya yê. Semedê weşanîyayîşê hûmara 50. ya kovara ma ra wendox, nuştox û sînayoxê ziwanê kurdkî keyfweş bîy. Platformanê cîya-cîyayan de ma bîy şahîdê zerrîweşîya nê dost û embazanê hêcayan. Ma sipasdarîya xo pêşkêşê heme nê kesan kenî ke ê piştî danî ma û qedr û qîymetê na xebate zanî.
Seke gelek nuştoxan zî hûmara 50. de îfade kerdibi, averşîyayişê kirmanckîya nuştekî de kovara Vateyî kovara tewr muhîm a. Labelê ma ganî realîst bîy û heme hetan ra rewşa ziwanê xo bivînî. Hetî ra ziwanê ma hema zî binê tehlukeyê mergî ra nêxelisîyayo hetê bînî ra kar û xebatê ke warê ziwanî de benê hema zî zaf-zaf tay ê. Grûba Xebate ya Vateyî vîst serrî yo ke standardkerdişê kirmanckî ser o gurîyêna. No war de karê zaf girîngî kerdî la standardbîyayîşê kirmanckî rê ewro ra pey zî zaf xebate lazim a.
Wendoxê delalî,
Şima zanî ke standardbîyayîşê ziwanan de gelek sewîyeyê cîyayî estî û seba her sewîye zî tayê krîterî amey tesbîtkerdene. Mavajî semedê yew ziwanê tam standardî ziwanzanê vanî ke ganî bi ê ziwanê merdim bişîyo unîversîteyan de heme beşanê zanistî de her babet karanê zanistîyan biko. Ganî merdim bişîyo bi ê ziwanî yew dewlete warê îdarî, huqûqî, aborî û sîyasî, leşkerî ûsn de îdare biko. Nînan ra hîna muhîmêr ganî vêşaneyê nifûsê wendeyî ê welatî nê ziwanê standardî bizano. Sewîyeya dîyine ya ziwanê standardî ke seba grûbanê hîna hurdîyan a, şert nîyo ke ziwan heme waranê cuye îhtîwa biko. Semedo ke kesê ke ziwanî xebitnenê tay ê cora heme waran de standardîzasyon lazim nîyo. Sewîyeya hîrêyine de ziwanê ke ver bi standardîzasyonî şonî estê. Bi ziwananê winasîyan perwerdeyê dibistane beno labelê bi nê ziwanan unîversîte de perwerde nêbeno. Sewîyeya çarine de ziwanê ke alfabeya înan esta la xebata standardîzasyona ziwanî dest pênêkerda, mavajî qa-yîdeyê rastnuştişî çin ê, ferhengê ziwanî amade nêbîyê ûsn. Nika goreyê nê krîteran merdim şêno rewşa standardîzasyonê kirmanckî texmîn biko. Bêguman merdim nê krîteran ganî zaf şematîk fehm nêko. Kirmanckî tayê babetan de sewîya yewine de ya la hîna zaf sewîyeya dîyine û hîrêyine de ya.
Bi kilmîye ma wazenî vajê ke ma hema destpêkê na xebate de yê, rayîrê ma derg û barê ma giran o. Çîyêna zî esto ke zaf-tay ma heme zanî: Meseleyê ziwanî welatê ma de meseleyêko sîyasî yo. Grûbê îdealîstî sey ma çend problemanê ziwanî kêmî bike zî heta no ziwan nêbo ziwanêkê perwerdeyî, dibistane ra heta unîversîte nêbo ziwanê wendiş û nuştişî tehlukeyê mergî ra nêxelisîyêno. Ma bawer kenî ke rew yan zî erey ziwanê ma beno ziwanê perwerdeyî, coka xebatê ke ma ewro kenî hem seba ewro yê la hem zî seba siba yê.
Wendoxê delalî,
Na hûmare de zî gelek nuşteyê balkêşî estê. Mîhrîban Kanat hetê babete û formî ra şîîranê kirmanckî ser o yew xebate kerda. Hetê babete ra şîîranê kirmanckîyan yê lîrîk, pastorel, epîk, dîdaktîk, satîrîk û dramatîkan ra nîmûneyî day. Hetê formî ra tewiranê qafîyeyî ser o vinderta. Ugur Sermîyanî hîrê şaîr û hunermendanê xozatijan ser o yew xebata dergûdilaye kerda. O na xebata xo de, Usên Doxanay, Mahmûd Baran û Zeynê Miçê Mexşî (Zeynel Kahraman) dano nasker-dene. Şîîran û deyîranê înan ra ni-mûneyan dano û gelek çîmeyanê fekkîyan ra derheqê nê kesan de melumatê neweyî pêşkêş keno. Mesut Yeşîlkaya zî deyîranê kirmancan yê anonîman de motîfanê heywanan gêrayo. Gelek çimeyanê nuştekîyan ra deyîranê ma de motîfê heywanan tesbît û tesnîf kerdî. M. Selîm Uzun mewlidê Exmedê Xasî ser o nuşteyê xo na hûmare de zî domneno.
Seba na hûmare Munzur Çemî û Nadîre Gûntaş Aldatmaz her yewî yew hîkaye nuşta. Temaya her di hîkayeyan zî dej û birînê komelê ma yê. Nuştoxê ma Huseyîn Karakaş bi nuşteyêkê gelek hîsdarî ma keno mêmanê hucreya xo ya hepsî. Roportajê na hûmare Alî Aydin Çîçekî nuştoxe Şeyda Asmîn reyde kerdo. Akman Gedîk, Pinar Yildiz, Newzad Valêrî (şîîrêka çarnaya) û J. Îhsan Espar bi şîiranê xo beşdarê na hûmare benê. B. Şîlan bi di tekstanê mîzahîyan na hûmare de zî ma reyra yo.
Sey vateyê peynî ma Mehmet Apakî rê zaf sipas kenê ke ey zî verê kovara Vateyî rê hetkarî kerdbî la hûmara 50. de nameyê ey ardimkerdoxanê Vateyî mîyan de çin bi.
Heta hûmara bîne bimanê weşîye de!
