WENDOXAN RÊ
Wendoxê delalî,
Ma zaf keyfweş ê ke ma hûmarêka newa ya kovara Vateyî pêşkêşê şima kenî. Vêşaneyê nuşteyanê hûmara çewres û pancine derheqê ziwanî de yê.
Şima na hûmare de netîceyanê di kombîyayîşanê Grûba Xebate ya Vateyî vênenî. Kombîyayîşê vîst û pancin ke Çewlîg de bi, amadebîyayoxî hîna vêşî termanê xebata akademîke û çekuyanê kayî ser o vindertî. Kombîyayîşê vîst û şeşin Dêrsim de bi. Nê kombîyayîşî de beşdarî zafane termanê peymitişî û demî (zemanî) ser o xebitîyay. Grûbe nê kombîyayîşan de gelek çekuyî û termî munaqeşe kerdî, gelek versîyonê cîyayî tesbît kerdî û seba kirmanckîya standarde ge-ge yew ge-ge hîna zaf çeku û termî pêşnîyaz kerdî. Ehemîyetê nê karî ser o zaf çî vatiş îcab nêkeno, no kar gelek muhîm o labelê no war de yewna çîyo muhîm esto; o zî ziwanê nuştekî de gurênayîşê nê çekuyan û terman o. Ewro hêdî-hêdî zî bibo kirmanckî sey ziwanê nuştekî gelek waran de yena şuxilnayene û vila bena. Yanî prosesê nusîyayîşê kirmanckî nê serranê peyênan de aver şono. Coka na merhele de ehemîyetê standardîzasyonî hîna vêşî yo. Her nuştox/e baş yan zî xirab ziwanî ser o tesîrê xo esto. Eke nuştoxî, mamostayî, rojnamenusî, akademîsyenî bi kilmî heme erbabê xebata kultur û fikrî yê kurdan, kirmanckîya standarde bixebitnî ziwanê ma hîna biserûber û bihêz beno. Ma hêvî kenî ke her kes bi berpirsîyarî têwgêreno û bi xebitnayîşê qayîde û formanê standardan wayîrîya ziwanê xo keno.
Ugur Sermîyan, Alî Buyukkaya, Hemze Esmer û Sevîm Şahîne çar wendekarê lîsansê berzî yê Unîversîteya Artukluyî yê. Înan ra her yewî na hûmara Vateyî rê yew nuşte şawito. Temaya nuşteyanê înan muşterek a: Her kesî vîrameyîşêkê xo nuşto. Nuşteyê înan balkêş ê. Alî, Hemze û Sevîme ziwanî ser o nuşto. Ziwanê her merdimî ey rê sey hewayî çîyêko tebîî û zarurî yo. Labelê seke yeno zanayene nîjadperestanê tirkan waşto nê çîyê hende heyatî ma rê qedexe bikî. Ewro dinya de şeş-hewt hezarî ziwanî estê. Ziwanê kurdkî hetê zafîya qiseykerdoxanê nê şeşhewt hezar ziwanan ra rêza çewresine de yo. Dinya de ziwanê hende merdiman tena kolonyalîstanê Kurdistanî qedexe kerdo. Bêguman qedexekerdiş tena yew elementê polîtîkaya ziwanî yo. Na polîtîka pêro hîna kompleks a. Coka Amir Hassanpourî seba na rewşe mefhûmê “jenosîdê ziwanî” xebitnayo. Tehrîbatê nê jenosîdî bêhesab ê. Ruhê her kurdî/e de yew birîna jenosîdê ziwanî esta. Vîrê her kurdî/e de yew hîkayeya bideje ya nênuşta nimita ya. Seba ke ma bişîn hişmendîyêka muştereke yê ziwanî xurt bikîn her kes vîrameyîşanê xo yê ziwanî binuso baş beno. Ma hêvî kenî ke şima wendişê nê vîrameyîşan ra tikê îlham gênî, hîs û fikranê xo ma rê nusenî.
Mihrîban Kanate Tirkîya û Kurdistanê Vakurî de panc mamostayanê kirmanckîyan yê resmîyan ra yew a. Bongilan (Solhan) de mamostayîye kena û derse dana di sey û pancas şagirdanê kirmancan. Nuştoxê ma Mehmud Nêşite seba na hûmara Vateyî şi Bongilan û beşdarê dersanê mamosta Mihrîbane bi û uca aye reyde qisey kerd û nuşt.
Na hûmare de roportajêko bîn zî Ugur Sermîyanî bi nuştoxe û şaîra ma Bedrîye Topaçe reyde kerdo. Bi wendişê nê roportajî şima derheqê eşq, şîîre, Dêrsim, ziwan, hîkaye, hîs û xeyalanê şaîra ma de benê wayîrê yew fikrî.
Na hûmare de ma ca dayo şîîranê
J. Îhsan Espar, Denîz Gunduz, Newzat Valêrî, Xidirê Başî û Polat Aydinî.
Murad Canşad bi nuşteyê xo yê “Kengerê verê vayî”, Doxan Karasu bi “Dayîke û Dele” û Nadîre Guntaş Aldatmaz zî bi “Tayê Nêweşîyê Domanan” na hûmare de ma reyde yê.
Wendoxê delalî,
Kovara Vateyî nêzdîyê vîst serrî yo ke weşanêyêna. Kovare hema zî bi hetkarîya madî ya wendoxan û heskerdoxanê ziwanê kurdkî vejîyêna. Seba çapa yew hûmare Mehmet Apakî hetkarîya ma kerd, keyeyê ey awan bo. Ma wazenî ke merdimê sey ey vêşî bibî.
Peynî de ma wazenî yew xeletîya xo vajîn. Hûmara ma ya çewres û çarine de hûmarê rîpelan yê hemverê sernuşteyanê beşê “tedeyî” û zereyê kovare yewbînî nêgênî. Ma seba na xeletî uzirê xo wazenî.
Heta hûmara bîne bimanê weşî de.
