Tosinê Ûşan-Wezîrê Eşo

Li gundekê Kurd li Ermenistanê, ji nîvê payîzê heta dawîya zivistanê, piştî qediya cot û cobaran, dema bi daxwaza rehetî û hêvîya baranê tê, “Odên Kurdî” — ku herî zêde di navbera mehên paşîn de tê rêxistin — dibin cihê civîn, sohbet û xatir.

Di vê heyamê de, gundî bi rengên payîzê û lêvên baranê re xwe vedixistin nav odeyan; mêrên mezin û kalemêr, xort û zilam, di nav civatên xwe de, li benda baranê û bihayeya xwezayê, bi hev re dîzan û dipeyivin. Di navvan de, gotinên zargotinê, stran û çîrokên folklorîk têne daxistin, ku ji bo gundîyan tiştekî “ne bi cî, bêheyam” bûye — şopandinên bawerî, dîtinên xweşik û guhdarîya dîtinê yên kevnar.

Ev odan, herwiha, cihê tefekkür û ragihandinê jî bûn. Mêrên mezin di nav wan odeyan de dipeyivîn li ser rewşa cîhanê, qadê kurdan, û bersivê Xwedê. Dema ku mehên Gulan û Hezîran bi baranê têne, ev “hemdemî” û civîn bi temaşa û guhdarîya xwe de jiyan dibûn. Lê her ku baran kêm bû, xem û nigaranî jî di dilên wan de têkoşînê bi xwe re digihişt.

Bi berê, gundî banga baranê û bereketê dikin. Di gotinên wan de navên folklorîk wekî “Mame Reşan”, “Xwedayê ewran”, “birq û birûsk” têne bibîranîn. Ev rêbazek kevn û xweser e: bi gotin, stran û duayê xwe gava gund serê xwe dida asiman.