Kürt mutfak kültürü, bölgedeki göç hareketliligi, arazinin coğrafi yapısı ve iklimsel özellikleriyle şekillenmişi Orta Asya ve Iran’in mutfak kültürü ve yemek türleri, Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin geleneksel mutfak kültürü ve yemek çeşitlerinin bir araya gelmesiyle yeni bir sentez oluşturmuştur. Bölgenin özelliklerine bağlı olarak yetişen tarım ürünleri, kış için meyve sebzelerin kurutulup saklanması, yemeklerde hayvansal yağların kullanılması ve yöre halkının damak zevki, bu sentezle birleşerek Kürt mutfak kültürünü oluşturmuştur. Bu kültür yüzyıllar içerisinde oluşmuş ve büyüklerimiz sayesinde günümüze kadar ulaşmıştır. Kürt mutfağının en eski ve ünlü yemeklerini; mumbar dolması, karın dolması, kaburga dolması, soğan dolmas

kuru sebze dolması, kelados, helise, keşkek, ayran aşı, erişte aşı, bulgur aşı, işkembe çorbası, kelle-paça ekşili, Kürt köftesi, Acem köftesi, ciğer köftesi, kavurma, tuzlu balık, tandırda balık, erik kızartması meydana getirmektedir. Yemeklerin isimleri şehirlere, alışkanlıklara göre isim değiştirse de tadi, malzemesi benzerlik göstermektedir. Iklimsel özelliklere bağlı yetişen tarım ürünleri özellikle bulgur yemeklerinin başlıca malzemesini oluşturmaktadır. Bölgede uzun geçen kış ayları nedeniyle kışlık erzak ve gida hazırlığı Kürt mutfak kültüründe önemli yer tutmaktadır. Kış ayları için

sebze ve meyveler kurutulur, erişteler kesilir. Büyük kazanlarda kavurmalar yapılır. Turşular kurulur, konserveler yapılır. Peynirler gömülür, tuzlu balık hazırlanır. Bu hazırlıklar yaz ortasından başlayıp kışa kadar devam eder. Yıllarla beraber bu hazırlıkların bir kısmı terk edilse de her evin mutfağında hala kışa hazırlığı görmek mümkündür. Kışın tazesini bulmak mümkün olsa da kurutulmuş sebzenin, tuzlu balığın, kavurmanın ayrı bir tadı vardır… Eskiden her evin avlusunda bir tandir evi bulunurdu. Ekmek pişirmenin bir gün öncesinde, kadınlar akşam bir

araya gelerek büyük bir legende ekmek hamuru mayalar, sabah ezanından sonra yakılan tandırda ortalama bir iki kadar ekmek ve çörek pişirirlerdi. Yaz kış yapılan ekmek pişirme işi, mutfak kültürünün en önemli öğelerindendir. Genellikle gelinlerle kaynananın veya komşuların beraber gerçekleştirdiği bir ekip işidir ekmek pişirme. Tandır evinin o sıcak ortamında, taze ekmek, peynir ve çayla geçiştirilen öğünün bambaşka bir tadı vardır. Ekmek bitince tandırda balık, patates, mısır vb. yiyecekler pişirilir. Ama tandir evlerinin en güzel yönü tandırdaki iş bittikten sonra o ilik tandırın başında grup olarak oturup, ayaklarımızı tandıra sallayarak yaptığımız sohbetlerdi.

aya yetecek

Mutfağı olan her evde hala yemek pişmekte ama Kürt mutfağını özel yapan; tüm bu hazırlıkların hep beraber yapılması, yemeklerin büyük kazanlarda pişirilerek üç nesilden oluşan kalabalık sofralarda dede-torun tarafından hep beraber yenilmesi.

Bizi biz yapan sahip olduğumuz bu değerlerdir, kültürümüzdür. Mutfak kültürü, yaşadığımız coğrafyadan, ailemizden, alışkanlıklarımızdan izler taşıyan en önemli kültür ögesi olmasına rağmen en çok unutulan kültür

öğesinin başında gelmektedir. Bu kitapla Kürt mutfak kültürünün unutulmamasını ve yemek çeşitlerimizin çok

kuşaklara aktarılmasını sayıda bölge ve insana, gelecek umut ediyorum. Van’a yolu düşen tüm misafirlerimizi, kalabahk soframıza, tandır başı sohbetlerimize bekliyorum.