Ev Nameya Min e Ji Cîhanê Re-Emily Dickinson
Emily Dickinson, yê bi navê “rehbika Amherstê”, di demsala xwe de zarokiya helbestê ji xwe veşart. Heke ez ne heft helbestên ku li jiyana xwe de çap kirîbûn, bêjim, wê ji nava 1800 helbestên xwe bi awayekî veşartî li ser kaxiz, rojname an kovaran, çalakî neda. Di dîroka edebiyata Amerîkî de, jiyana xwe ya bêawaz, çavkaniyeke pîroz e: bi nivîsandin jiyan kirin û bi veşartin şehîdîyê dan.
Dickinson, ku xwe “nivîsberê veşartî” nas dikir, ji sala 1858’an ve dest bi civandina helbestên xwe di ‘fasîkulan’ de kir — pakêtên ku bi ta û derzî hatibûn girêdan. Ev civîn, şaredariya minazatiyeke zîrek e: Emily qedexe kirîbû ku jiyana wê bê şîretê bêgihê, lê bi helbest û hînbûn di dîroka edebiyê de bi qasî çil salan paş mirinê destnîşan bû ku çavkaniyek e yên bedewtirîn.
Hêmayên Sereke: Evîn û Mirin
Di helbestên Dickinsonê de, du hêmayên girîng di her deriyan de dikevê:
Evîn – ku ber bi ne “romantîk”ê xwe, rêza rûhê û hîsên ezelî ye,
Mirin – ku ne tenê wek qediya jiyanê, lê wek behrê nû ya têgihiştinê, wesayeta wijdanê û şopê mistîk dixebite.
Cihêrengiya Ewlehiya Wê
Dickinson, di taybetmendiya helbestên xwe de, peywendîya xwe bi nivîskarên din jî nîşan da:
- Kartên wê ji navê John Keats, Robert Browning, Sir Thomas Browne hatibûn xwendin,
- Herwiha bi Shakespeare, George Eliot, Emily û Charlotte Brontë re têkilîya xwendinê hebû.
Ev girêdan nîşan dide ku Dickinson jî ewledarê zanyariyeke edebî û metafîzîkî bû.
Diqetê Cîhanê Piştî Mirinê
Di 15’ê Gulanê 1886’an de, Dickinson di Amherstê de jiyana xwe qedand. Piştî mirina wê, xwişkê wê Lavinia, 1800 helbestên wê li ber xwe dîtin, ku berê ne malbata wê, ne destê wan, nizanibû çi hezîneke bedew tê veşartin. Paşê, bi çapkirina wê yên destpêkê li 1890’an de, Dickinson bû zindîyeke nû ya helbestê Emerîkan.
Ji Amherst heta Cîhanê Kurdî
Îro, bi pêşangeha “Ev nameya min e ji Cîhanê re”, 109 helbestên Emily Dickinsonê hatine guherandin û pêşkêşkirin bi zimanê Kurdî. Vê xebatê hewl dide ku helbesta modern, introspektîf û xewnî yê Amerîkan, bibe behrê nû ji bo helbesta Kurmancî. Ev berhem jî bibe beşeke “Rêza Helbesta Cîhanê”, ku navên nûjen yên jî di nav xêzê wî têne kirin:
John Donne, William Blake, Keats, Sylvia Plath, Anne Sexton, Langston Hughes, Erich Fried û gelekên din.
Ji bo hemû berhemên Lîs Yayınları vir bitikînin
Ji bo hemû berhemên Emily Dickinson vir bitikînin
