Üzeyir Hacıbekov ve Modern Azerbaycan Müziğinin Doğuşu

Üzeyir Hacıbekov, 20. yüzyılın başlarında Azerbaycan müziğinin modernleşme sürecinde öncü rol oynamış, Sovyet dönemi Azerbaycan müziğinin kurucu isimlerinden biri olarak kabul edilir. Henüz Sovyetler Birliği’nin kurulmasından önce gerçekleştirdiği çalışmalarıyla, geleneksel halk müziğini akademik temeller üzerine oturtma konusunda önemli adımlar atmıştır.

“Azerbaycan Halk Müziğinin İlkeleri” Eseri

1945 yılında yayımlanan “Azerbaycan Halk Müziğinin İlkeleri”, Hacıbekov’un sadece bir besteci değil, aynı zamanda bir müzik kuramcısı olarak da ne denli etkili olduğunu gösterir. Bu eser, Azerbaycan tarzında müzik bestelemek isteyenler için bir kılavuz niteliğindedir. Hacıbekov, kitabında Doğulu müzik teorisyenlerinin – özellikle Safiaddin Urmevi, Abdülkadir Meragî ve Mir Mahsun Mavvab’ın – mirasına sahip çıkarken, bu geleneksel yapıyı bilimsel ve sistematik bir zemine oturtmayı hedefler.

Estetik ve Mantığın Buluştuğu Yer: Azerbaycan Makam Sistemi

Hacıbekov’a göre, Azerbaycan müziğinin zenginliği, sadece melodik güzellikte değil; bu güzelliğin arkasındaki mantıksal sistemin uyumunda gizlidir. Ona göre, halk şarkılarının lirik yapısı ve makamların estetik zenginliği, aynı zamanda ince işlenmiş bir akıl ve form anlayışının ürünüdür. Bu yaklaşımıyla Hacıbekov, hem müzikal geleneği modern bestecilikle buluşturmuş, hem de doğu müziğinin bilimsel temellerle açıklanabilirliğini ortaya koymuştur.