Kürtçe Metinler

Kürtçe metinler temel olarak kürtçenin kurmanci, sorani, zazaki  ve gorani/hevrami lehçelerinde yazılmış metinleri ihtiva eder. Özellikle kurmanci ve zazaki lehçelerinde yazılmış olan her türden basılı metne buradan ulaşmak mümkün. Kürtlerin tarih boyunca ürettiği başlıca tarihi ve edebi metinlerin tamamına yakını yeni ve özenli baskılarıyla yıllardır beklediği okurlarını, yol arkadaşlarını bekliyor. Sizleri artık tarihin geri dönülemez sayflarına götürecek kelimeler, şiirler, masallar ve  bazen coşkulu bazen hüzünlü seslerden oluşan dünyayı deneyimlemek  istediğinizde bu metinler sizlere  yardım etmekte hiç tereddüt etmeyecektir. Öyleyse sevgili okur, annenizin, ninenizin, gölgesinde dinlendiğiniz ağaçların seslerine kulak vermekte, şarkılarına eşlik etmekte  gecikmeyiniz.

Kürt dilinde yazılmış tarih, sosyololi, psikoloji, din,  edebiyat ve başka alanlarda yazılmış binlerce bulunmaktadır. Bu kitapların yanında yine benzer tema ve konular etrafında yayın yapan basılı dergiler de mevcuttur. Kürtçe metinler kürt tarihini, kültürünü, dilini, edebiyatını, sanatını merak eden her kürt’ün ve kürtçe bilen, öğrenmeye çalışan yabancıların temel başvuru kaynakları arasındadır.

Makpirtûk isimli online kitapsatışı yapan sitede bu dilde yazılmış birçok kitaba ulaşmak şimdi çok çok kolay. Kürtçenizi ilerletmek veya Kürtlere dair biliginizi genişletmek artık çok kolay. Buraya tıklayarak renkli ve oldukça güzel bir melodiye, derin duygusal içeriklere sahip kürt dilinin incelikli metinlerine en kısa zamanda ulaşabilirsiniz.

Mem u zin

Mem û Zin kürt edeyatının, Kürt kültür ve sanatının en nadide eseri olarak bilinir. Temelde iki aşığın trajik hikayesini işleyen bir kürt halk destanı olan Memê Alan’ı Bilge Kürt şairi Ehmedê Xanî tarafından yeniden ve sadece şiir şeklinde yazıldıktan sonra kitabın ismi Mem û Zin olarak kaldı. Xanî, kitabını klasik bir Kürt edebiyatı biçimi olan mesnevi formunda yazmıştır. Xanî eserini kaleme alırken, temel aldığı sözlü varyanlardaki olağanüstülükleri atarak ona daha realist bir özellik vermiştir. Bu açıdan Mem û Zin mesnevisi  yazılmış ilk realist kürt eserlerinden biri sayılır. Ancak bu kitabın önemi sadece buradan gelmiyor. Xanî kitabının ilk bölümlerinde Kürt milletinin bölünmüşlüğünü, komşu Osmanlı ve Safevi devletleri arasında tampon bölgesi olarak gördükleri işlevi ve bunun kanlı sonuçları hakkında değerlendirmelerde bulunur. Kürt yöneticilerini eleştirir ve onlara Kürtleri birleştirmelerini, kendi özgür devletlerini kurmaları gerektiğini söyler.

Ehmedê Xanî aynı zamanda opum magnusu olan kitabını 1695 yılında tamamladı. O tarihten bu yana Mem û Zin hem içerdiği güçlü siyasal ve sosyal mesajlardan dolayı hemde işlenişindeki ustalıkdan dolayı Kürt edebiyatının, Kürt şiirinin zirve eserlerinden biri haline geldi. Xanî’den sonra gelen bir çok şair ve yazar ondan etkilendi, Mem û Zin’den ilhamla romanlar, şarkılar, şiirler, tiyatro oyunları ve resimler çizildi. Kitabın etkisi Kürtler arasında büyüyerek devam ettiği gibi son yıllarda kitabın farklı dillere yapılan çevirileri de birer birer yapılmaya başlandı. Türkçe, ingilizce ve almanca çevirileri önde gelen Kürt şairler tarafında yapıldı.

Sitemizde Mem û Zin’in Kurmancî, Zazakî ve Hewramî lehçelerinde kaleme alınmış baskılarının yanı sıra, Xanî’nin eserinin günümüz Kürtçesine (Kurmancî) çevrilmiş hali ve esere yapılan şerh çalışmasını da bulmak mümkün. Aynı şekilde Mem û Zin’in  farklı zamanlarda derlenmiş ve her biri çok değerli olan sözlü versiyonlarına ve hakkında yazılmış akademik çalışmalara da buradan ulaşabilirsiniz.

Horasan Kürtleri Selim Temo

Horasan Kürtleri başlıklı kitap Kürtlerin şuana kadar gözardı ettikleri bir tarihi daha doğrusu bir göçler, sürgünler tarihini işliyor. Kürtlerin tarihin değişik dönemlerinde çoğunlukla zorla Horasan bölgesine yaptıkları göçleri tarihi belgeler ve tanıklıklar ışığında merceğine alan bu çalışma Kürt tarih yazıcılığının geldiği noktayı göstermesi açısından da oldukça önemli.

Kitap hem resmi belgelere, raporlara, elyazması eserlere hem de haritaları temel kaynak olarak kullanmasının yanında yazar Selim Temo’nun bizzat Horasan’da ordaki Kürtlerle birebir yaptığı söyleşi ve derleme çalışmaları ile oldukça ikna edici ve doyurucu bir kaynaklar ve perspektifler dizisi sunuyor. Her şeyden önce Türk devletinin ve resmi ideolojinin özellikle Alevilik ve Kürt Alevileri özelinde dolaşıma soktuğu Horasandan geldik tezini de delillerle çürütmesi bakımından oldukça önemli. Temo özellikle Dersim ve civarı kürt illerinden Horasana göçertilmiş sünni ve alevi Kürt aşiretlerin uzun bir listesini geldikleri yerleri de unutmadan özenle derlemiş. Temo bir söyleşisinde sözkonusu aşiret ve ailelerin soyadlarını dahi tespit ettiğini ve kitap yayınlandıktan sonra birçok kişinin yüzyıllar öce kaybettiği akrabalarını bulduğunu belirtmiş. Kitabın en uzun bölümünün aşiretler hakkında olması aslında kitaba bir tür kayıp aşiretler tarihi, sosyolojisi ve antopolojisi hüviyetini de vermektedir.

Kitap hem genelde Kürt tarihi özelde ise Alevi Kürtlerin tarihi çalışmalarına ciddi katkılar sunuyor. Öte yandan kitapta Horasan Kürtlerinin klasik edebiyatından modern edebiyatına ordan da sözlü edebitlarına varana değin bir sürü kürtçe metin yer alıyor. Bu açıdan Horasan Kürtleri, Kürt şiiri, tiyatrosu ve folklor çalışmalarına çok değerli malzemeler sunuyor. Bu eserlerin büyük bir kısmının ilk defa yayınlandığını belirtmek gerek.

Sonuç olarak Horasan Kürtleri yararlandığı ondan fazla dil ve üç alfabe, yüzlerce, kaynak, rapor, belgelerle ciddi ve örnek bir bilimsel kitap olarak okurların önünde duruyor. Buradan kitaba ulaşıp büyülü bir yolculuğa başlayabilirsiniz.