Grossman’in eseri, toprak altinda yatanlarin sesi, baski rejimlerinin yasama ve özgürlüge asla galip gelemeyeceginin ölümsüz bir belgesi olmaya devam ediyor.
Sovyet Rusya’nin büyük yazarlarindan ve tarihin en önemli savas muhabirlerinden Vasili Grossman (1905-1964), basyapiti Yasam ve Yazgi’yi 1950’lerde kaleme aldi.
Ustasi Tolstoy’un dev eseri Savas ve Baris gibi, büyük bir muharebenin, Ikinci Dünya Savasi’ndaki Stalingrad Savunmasi’nin etrafinda sekillenen bir dönem romani olan Yasam ve Yazgi, her seye ragmen direnen insanlarin kaderini anlatmakla kalmiyor, Stalin Rusyasi’nda yasananlari gerçekçi bir dille gözler önüne seriyordu.
Stalin’in ölümünden sonra yasanan yumusama döneminde kitabin yayimlanabilecegini düsünen Grossman, yaniliyordu. Yetkililer yazari degil ama kitabi mahkûm etti. KGB müsveddelerine, hatta daktilo seritlerine bile el koydu. Politbüro’dan Mihail Suslov’un deyisiyle, “Kitabin yayimlanabilmesi için en az 300 yil geçmesi gerekiyordu.” Grossman, umutsuzluk ve hayal kirikligi içinde, 1964’te öldü.
Ancak Yasam ve Yazgi’nin yazgisi, yazarindan farkli oldu. Kitabin iki kopyasi daha vardi ve gizlice ülke disina çikarildi; 80’lerden sonra Bati’da basildiginda, özellikle Fransa, Ingiltere ve ABD’de büyük yanki uyandirarak zamanla bir milyonun üzerinde okura ulasti.
Elestirmenlerin “XX. yüzyili Savas ve Baris’i”
olarak tanimladigi Yasam ve Yazgi, nihayet Türkçede. Okuma kolayligi açisindan üç cilde bölünmüs, özel kutusu içinde ve birinci baskiya özel fiyatla.