27 Mayıs askeri müdahalesini izleyen dönemin getirdiği görece özgürlükçü ortamda, 1961 Anayasası’nın sağladığı yeni siyasal güvencelerin ışığında kurulan ve Cumhuriyet döneminde TBMM’ye ilk kez girebilen sol parti özelliğini de taşıyan Türkiye İşçi Partisi’nin (TİP) 10 yıllık yaşamı ele alınıyor Umuttan Yalnızlığa – Türkiye İşçi Partisi (1961-1971) kitabında.
Türkiye solunun tarihsel geçmişi yönünden, TİP kendinden önceki solun “mirasçı”sı sayılsa bile, organik ve ideolojik bağlar ve kişiler bakımından bir devamı değil, tersine, yepyeni bir partiydi. Kemal Türkler, Rıza Kuas, Şaban Yıldız gibi isimlerin bulunduğu kurucuları bakımından, TİP, Türkiye’de gerçek anlamda sosyalist olsun veya olmasınlar, sendikacılar tarafından kurulmuş ilk siyasal partiydi. Kuruluşunu izleyen yıllarda Mehmet Ali Aybar, Behice Boran ve Sadun Aren gibi aydınların da katılımıyla geniş bir alana yayılma imkânı buldu.
Bu kitapta Osmanlı’dan günümüze uzanan sol geleneğin devamında TİP’in doğuşu, evrimi, yaşadığı güçlükler, Türk demokrasisi içindeki yeri ve 12 Mart muhtırasıyla kapatılışına kadar geçen dönem ele alınıyor. Artun Ünsal yaptığı derinlemesine siyasal yapı araştırmasıyla TİP ile birlikte Türkiye’nin yakın tarihinin çok önemli bir dönemine ışık tutuyor.
“‘Hepimiz Gogol’un Palto’sundan çıktık’ diye bir söz vardır; 1960 sonrası Türkiye solu da TİP’ten çıkmıştır. Deniz Gezmiş’ten Sinan Cemgil’e, Yaşar Kemal’den Doğu Perinçek’e sonraki yıllarda çok farklı yollara gidecek binlerce sol aydın, yazar, bilim insanı, sanatçı, gençler, sendikacılar 60’larda hepimiz TİP’liydik.”
Oya Baydar
