1971’de bir grup üniversite ögrencisi görünürde mahkûmiyet psikolojisinin arastirildigi bir deneye gönüllü olarak katildi. Rasgele seçilmis ögrencilerden bir kismina gardiyan, bir kismina da tutuklu rolü verildi. Stanford Üniversitesi Psikoloji Bölümü’nün bodrum katinda olusturulan yapay bir hapishanede rollerini oynamak üzere deneye dahil olan ögrenciler, deney basladiktan kisa süre sonra bambaska bir gerçeklik algisiyla rollerini içsellestirdiler. Bundan sonra yasananlar ise psikoloji tarihinde bir mihenk tasina dönüstü. Stanford Hapishane Deneyi olarak bilinen bu çalismanin mimari Prof. Philip Zimbardo, durumsal güçlere ve sosyal dinamiklere bagli olarak insanlarin ansizin nasil canavarlara dönüsebildigini kanitlamisti.Daha da önemlisi, Stanford Hapishane Deneyi’nin ortaya koydugu bulgu- lar insanlik suçlarinin bazi dinamiklerini açiklamaya yardimci oldu. Ayni sekilde bu deney, Ruanda’daki katliamlardan Irak savasinda ABD askerlerinin özellikle Ebu Gureyb Hapishanesi’ndeki insanlik disi zulümlerine kadar tarihimizde kayitli ve ne yazik ki önlenemez bir sekilde devami gelen insanlik suçlarini sosyal psikolojik yönden, yetkenin ve güç algisinin insan tutum ve davranislarina zararlari açisindan ele alinabilir bir analiz seviyesine tasidi. “Iyi” insanlara kötülük yaptiran sey nedir? Philip Zimbardo Seytan Etkisi ile okuru bir yolculuga çikartiyor ve bu sorunun cevabini okurla birlikte bulmaya çalisiyor. Filmleri çekilen, belgesellere konu olan, esinlenilerek romanlar yazilan Stanford Hapishane Deneyi’ni ve genel anlamda “kötülügün psikolojisini” ele alan Seytan Etkisi’ni okurken insanlarin nasil baskalasim geçirdiklerine taniklik edecek, sizin de aslinda o insanlardan farkli olmadiginizi düsündükçe tedirgin olacaksiniz.(Tanitim Bülteninden)