Şâfiîler’de Mezhep İçi İhtilaf Heytemî ve Remlî Örneği

ihtilâflar, farklı mezhepler arasında olduğu gibi bir mezhebin kendi takipçileri arasında da meydana gelmiştir. Şâfiî mezhebinde de İmâm Şâfiî’nin Irak’tan Mısır’a geçmesiyle birlikte oluşan kadîm-cedîd farklılığı kendinden sonraki fakihler arasında görüş farklılığının oluşumunda etkili olmuştur.

Memlüklerin son dönemi ile Osmanlıların hâkimiyetinin ilk döneminde Mısır’da yaşayan İbn Hacer el-Heytemî ve Şemsuddîn er-Remlî, Şâfiî mezhebinde son sözü söylemiş, İmâm Şâfiî ve Şeyhayn olarak ifade edilen İmâm Râfiî ile İmâm Nevevî’den sonra mezhebin en etkili isimleri olmuşlardır. İmâmeyn, şeyhayn ve iklîleyn gibi lakaplarla anılan Heytemî ile Remlî, aynı dönemde yaşamış, aynı hocaların rahle-i tedrisinden geçmiş ve aynı bölgede hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu denli ortak noktaları olan bu iki âlimin füru-i fıkıhla ilgili birçok ihtilâfları meydana gelmiştir.

Mahsum Aslan tarafından kaleme alınan Şâfiîler’de Mezhep İçi İhtilaf Heytemî ve Remlî Örneği adlı çalışmada iki âlimin ihtilafları ele alınıyor. Çalışma giriş ve sonuç dışında üç ana bölümden oluşmakta. Giriş kısmında konunun ana çerçevesi ortaya konmaya çalışılmış. Birinci Bölümde, Heytemî ile Remlî’nin hayatları, ilmî kişilikleri, hocaları, öğrencileri, eserleri, yaşadıkları dönemin siyasî, sosyal, ilmî ve kültürel durumu ele alınıyor. İkinci Bölümde, Heytemî ile Remlî döneminde Şâfiî mezhebi, ikisinin mezhepteki konumları, Şâfiî coğrafyasına etkileri ve yansımaları ele alınıyor. Üçüncü Bölümde ise Heytemî’nin Tuhfetü’l-Muhtâc bi Şerhi’l-Minhâc ve Remlî’nin Nihâyetü’l-Muhtâc ilâ Şerhi’l-Minhâc adlı eserlerinde mezhep içi farklı görüşleri tercih etmelerinin sebepleri ve bu çerçevede ihtilâf ettikleri noktalar tespit edilmeye çalışılıyor. Sonuç kısmında ise bu iki fakihin mezhepteki konumları, etkileri ve ihtilâf sebepleri değerlendiriliyor.