Hiçlik; değerlere karşı olmak değil, onların kendilerini değersizleştirmeleri, anlam yitimi. yeniden bir doğuşa yönelmektir. Şimdi Nietzsche’nin Avrupa’sı nihilizm sonrası bir kültürü tartışmakta, ölmüş değerler üzerine… Tanrı öldü diyen Nitzsche’ye soruluyor şimdi, şimdi nihil ölmedi mi? Nihilizmin, nihilist filozofu Niethzsche herhalde bu soru karşısında ancak şöyle seslenirdi:

Şimdi size beni yitirmenizi, kendinizi bulmanızı buyuruyorum: hepiniz beni yadsıdığınız gün, ancak o gün geri döneceğim sizleri…
Doch alle Lust will Ewigkeit – Will tiefe, tiefe, Ewigkeit
Tüm sevinçli arzular sonsuzluğu ister İster derin. Derin sonsuzluğu

Candaki sonsuzluğa verdiği mana ile gönlüme ulaşacak. Yazık ki kısa dönem içinde, Avrupalı, ne cana ne de gönüle erişemeyecekmiş gibi görünüyor.

Postmodern durum yavaş yavaş can ve gönül arayışı durumuna dönüşecektir. (Umarım!)

Nietzsche cesurdu. Wagnis’i, riski, tehlikeyi göğüsleme gücüne, araştırma yiğitliğine sahiptir. Bedelini ağır ödedi. Ama Avrupalı’ya Versuch’u, aramayı, araştırmayı bıraktı. Arama, yalanla değil, kokuşmuş bilim, din, ahlak, sanatla değil, canla canlanan sanatla olacaktır. Özgür ruhla (Freigeist!).