Kürt Tarihi Dergisi 50
- sayının neredeyse tamamı tek bir dosyadan, Rojhelat dosyasından oluşuyor. Malum, İran aylardır büyük ve süreklileşmiş bir ayaklanmayla sarsılıyor. Rojhelatlı Jîna Mahsa Amini’nin Tahran’da güvenlik güçlerince öldürülmesiyle başlayan protestolar İran’da bir kadın ayaklanmasına dönmüş durumda. Bu vesileyle 50. sayının dosyasını İran Kürdistanı’na ayırmak istedik. İyi de bir dosya hazırladığımıza inanıyorum. Dosya hazırlığının büyük kısmını üstlenen Alişan Akpınar’a teşekkür ederim.
Dosya’nın açılış yazısı 1913’te Hoy şehrinde kurulan Kürt mektebi hakkında. Arşivlere hakimiyetiyle bildiğimiz Sinan Hakan Abdürrezzak Bedirhan’la Şikak Aşireti’nden meşhur Simko Ağa’nın ortak inisiyatifiyle Rusya’nın himayesinde kurulan mektebin hikayesini ve mektebin kuruluşunun İran ve Osmanlı başkentlerinde yarattığı telaşı yazdı. Dosyanın lokomotifini ise derginin yayın kurulundan Seda Altuğ’un Abbas Vali’yle İngilizce yapıp Türkçeleştirdiği röportaj oluşturuyor. İran’daki ayaklanmaya, İran ve İran Kürdistanı siyasetine dair çok geniş bir fotoğraf ve etraflı bir analiz sunan mülakat mevzuya ilişkin okuduğum Türkçe kaynakların en iyilerinden biri. Herkese hararetle tavsiye ederim.
Rojhelat dosyası yapıp da Qasımlo’dan bahsetmemek olmaz. İran rejiminin 1989’da katlettiği İran KDP’sinin yetenekli ve renkli lideri Abdurrahman Qasımlo’yu Hamit Bozarslan’ın güzel yazısıyla hatırlıyoruz. Qasımlo’yla dolaylı olarak ilgili bir yazı daha var dosyada. Vahap Coşkun Qasımlo’yla mücadele arkadaşlığı da eden Çekoslovakyalı eşi Héléne Krulich’in Kürt Ülkesinde Bir Avrupalı Kadın adıyla kaleme aldığı kitabını tanıtıyor. Dosyada yer alan bir diğer kitap tanıtımı da Mahabad Cumhuriyeti hakkında. Mîr Serhad Elmanî’nin kitap tanıtımı boyutlarının dışına taşan yazısı Yasin Borhaneddin’in Tasavvur mu Gerçek mi? Mahabad Kürt Cumhuriyeti: Büyük Güçlerin Politikasında Kürtler (1941-1947) kitabını eksen alarak Mahabad Cumhuriyeti’ni tartışıyor.
Kenan Demirel’in ikinci bölümünü sonraki sayıda yayımlayacağımız etraflı yazısı ise Sovyetler Birliği’nin II. Dünya Savaşı esnasında İran’da takip ettiği Kürt siyaseti hakkında. Demirel’in yazısı konu hakkında etraflı ve titiz bir çalışma hüviyetinde. Bir de Kürt edebiyatı üzerine bir yazı var Rojhelat dosyasında. Exeter Üniversitesi’nden Farangis Ghaderi Kürt Tarihi için “Rojhilat’ta Kürt Edebiyatı” başlığıyla bir yazı kaleme aldı. Ghaderi’nin İngilizce yazdığı metni Metin Yüksel Türkçeleştirdi. Son olarak bir de Sorani bir yazı var. Ferîdun Hekîmzade’nin yazısı Qazi Muhammed hakkında.
