WENDOXAN RÊ
Ma bixeyr dî wendoxê hêcayî,
Ma rojê zimistanî yê serdin û tarî pey de verdayî û pede-pede verba wisarî şonîme. Ma waşt ke no mewsimo newe de zerrîya şima bi pêlêda kulturî tayêna germ bo û şima tamê nê demî başêr bigêrê. Bi nê fikr û waştişî ma xover da û humara Vateyî ya 41ine amade kerde û rasnê şima.
Ma bawer îme ke na hûmare de wendoxî, tepîya bi nuşteyanê balkêşan yenê têrî. Seke şima kî vînenê, hûmara 41ine ya Vateyî de tayê tekstê balkêşî yê dînî, edebî, tarîxî û folklorîkî ca gênê.
Zêde nê, çend serrî na ra raver, ma derûdorê Vateyî xover dêne û waştêne ke nuşteyî bêrê nuştene, berê ma yê folklorîkî bêrê arêdayene ke vîndbîyayîş ra bixelesîyêne ra. La ma şîkîme bi keyfweşîye vajîme ke ewro ma êdî na merhale derbaz kerda. Ewro, kar û gureyê kirmanckî (kirdkî, dimilkî, zazakî) sey hênîyê wisarî yo. Hênî ber bîyo, awa zelala pake ci ra pijqîna. “Kan û newe ferq nêkeno; eseranê kirmanckî sey awa nê hênîyan ber dayo/do.”
Nuştox û cigêrayoxê ma êdî tena nênusenê; derheqê beranê ebebî, kulturî û folklorîkî de cigêrayîşan kî amade kenê, analîzan virazenê, krîtîkan kenê. Bêguman na kirmanckî de babetêda newe ya û yew gama zaf muhîm a. Xora cigêrayîş, analîz û krîtîk ke çin bo raverşîyayîş kî nêbeno.
Na hûmare de, M. Selîm Uzunî ra di nuşteyî ca gênê. Embazê ma M. Selîm Uzun, nuşteyêde xo de cuyê welatperwerê namdarî “Kurdîzade Ehmed Ramîzî” ser o vindeno, wendoxan tayêna nêzdî ra nê şexsîyetê tarîxî de dano nas kerdene. La embaz M. Selîm Uzun bi naye zî nêmendo, ey keyeyê Kurdîzade Ehmed Ramîzî ra Yaşar Oztekî de roportajêk kerdo ke no kî îmkan dano ke ma tayêna nêzdî ra “Kurdîzade”yî bişînasnîme.
Ehmed Kirkan, nuşteyê xo “Şîîre de Erotizm û Şîîrê Fexrî Ergunî de Formê Erotîkî” de hem şaîrê kirmancan (kirdan) Fexrî Ergunî keno mêmanê şima hem zî hetê erotîzmî ra rewşa şîîra ey senên a, aye ano verê çimanê wendoxan.
Munzur Çem, nuşteyê xo “Elewîtîye de Çimeyê Bawerî, Tarîxî û Kulturî-I” de tayê taybetmendîyanê (xususîyetanê) elewîtîye ser o vindeno, têkilîya na bawerîye û kulturê ma yê verênî (kanî) ser o nimûneyanê balkêşan dano.
Ozcan Yılmazî, sanika namdare “Sînderella” (Cendrillon) bi nameyê “Pasaxine” fransizkî ra çarnaya (tadaya) kirmanckî û bi na xebata hêcaye xezina ziwanê ma zengîn kerda.
Seyîdxan Kurij, famîlyayêda kurdan a ke welatê xo ra dûrî Ewropa (Almanya) de hemberî asîmîlasyonî xover dayo û ziwan û kulturê xo seveknayo, qalê na famîlya keno. “Hîkayeyê Keyeyî Sehdînî Egîtî” ma bi keyeyêde kirmancan (zazayan) ra ana têrî. Merdim, bi wesita nê gureyî îmkan vîneno ke bi keyfweşîye derheqê cuyê înan de bibo wayîrê zanayîşî.
Na hûmare de Dogan Karasu bi nuşteyê xo “Yarî”, Fîruzan Demîr bi estaneka “Pîr û Lû” û Necîbe Kırmızıgul bi “Hîrê Varyantê Yew Estaneke” ripelanê Vateyî xemelnenî.
Îrfan Kaya, Çewlîgî ra “di meseleyanê rastiqînan” de bi hewayeko mîzahî zulmê dewlete ano verê çiman. A. Aydin Çîçek kî şaîro brîndar Silê Musî bi roportajêde balkêşî dano naskerdene.
Abdulnasir Korkutata û N. Celalî, bi nameyê “Armenî û Sêx Eyubê Çanî” tarîxê ma yo nêzdî ra belgeyeko muhîm pêşkêşê wendoxan kenê.
Deyîra şarê ma, bi nameyê “Mêmîş Xazî” ya ke hetê Oskar Mannî ra ameya arêdayene, N. Celalî seba weşanayîşî amede kerda û pêşkêşî wendoxan keno.
La embazê ma N. Celalî bi naye zî nêmendo, ey emegdarê xebata botanîkî Ehmedê Dirihî (Ahmet Kasimoglu) de bi nameyê “Florayê Kurdîstanî Ser o” roprortajêde balkêş viraşto. N. Celalî, nê roportajî de derheqê nebatan de kar û gureyê Ehmedê Dirihî dano naskerdene. Ma bawer kenê ke şima nê roprtajî de xeylê çîyanê enteresanan vînênê.
B. Şîlan bi Ozcan Yilmazî ra bi çend fiqra û meseleyan hetê mîzehî ra piştî danê kovara ma.
Nînan ra qederî (teber), şima na hûmare de Sitki Caney, Sîyamend Mîrvanî, Xecê, Rindo Sûr, W. K. Merdimîn, Newzat Valêrî, Murathan Mungan, Hafiz Ehmed Turhalli, M. Mîrzanî, Gawanî Welatî û Remzûn Şargeyijî ra şîîran zî vînenê û wanenê.
Wendoxê erjayeyî,
Seba hûmarêda zengîn û bi qalîte çi ke destebera ma ra ame, peyser nêmendîme ma kerd. Ma hêvîdar îme ke humara 41ine goreyê waştiş û hêwîya şima ya û şima aye bi keyf û zerrîweşîye wanenê.
Wisar şima rê xeyr û weşîye bîyaro!
Mewsimê Newroze de weş û war û bextewar bêne!
Ma, nika ra Newroza şima fîraz kenîme û vanîme hetanî hûmarêda bîne weşîye de bimanê!
