Hiç kimse olaya kadinlar gözüyle bakmadi simdiye kadar. Memleket mücadelesinde bir de kadinlar vardi… Her büyük kahramanligin arkasinda kadinlar yok mudur zaten? ‘Ittihat Terakki’ciler için sadece “Yeminliler” diyemeyiz. Ittihat andi içip Kuran ve silaha el basan öncüler içinde yemine sadik kalmayanlar oldugu gibi, bu birligin disinda, bu örgüte destek veren o kadar çok Ittihat Terakki mensubu kadin var ki!Kimin Ittihatçi, kimin karsit oldugu konusu ayri bir nitelik tasiyor. Ittihat Terakki Firkasi’nin nasil bir mücadele içinde oldugu ve bu alandaki kadinlarin rolü islenen bir konu olmadi.Olmadi, çünkü gizliligi siar edinmis baslangiç semasi bütünüyle örgüt olusumu veren üyelerin seçkin tavsiyelerle kabul edildigi Ittihat Terakki gizliligi itibariyle “Erkeklere Mahsus” birlesimdi.Ölümüne ant içmis Ittihat Terakki üyelerinin gerek olusum sirasinda gerek Birinci Dünya Savasi ve sonrasindaki çabalarinda diger aile fertlerini özellikle kadinlarini da kapsadigi görülüyor. Daha çok Ittihatçi eslerini öne alan ama bir yerden diger aile fertlerine uzanan bu baglantida “Kadin”larin genellikle örgüt üyesi erkeklerin tasidigi sorumluluk, gizlilik ve bunun getirdigi çesitli baski ve aciyi nasil paylastiklarini pek düsünmeyiz.Onlar yapilan her baskini, her gözaltini ya da her tutukluluk ile her daragacini onlar gibi yasadilar,onlar gibi hissettiler. Bunu hissetmeleri için Ittihat ve Terakki üyesi olmalari gerekmiyordu. Onlarin Ittihatçi kadinlari olmalari kafiydi. Ya da en azindan bir kadin olarak,bir aile bireyi olarak bütün olup biteni yasamis olmak da insani bir trajik olaydi.Bu yeminsiz kadinlar, her kapi çalinisinda, her bir gölgenin uzanisinda o kahredici ürpertiyi ve baskiyi hissetmediler mi?“Ne zaman, ne zaman” diye sormadilar mi? Günlerce, haftalarca bir tek satir, bir tek sözcük için uykusuz geceler yasamadilar mi? Özetle ister istemez ayni saflarda es olarak da olsa yer alacaklar ve önemlisi birikmis korkularini, fedakârliklarini hiç kimseye hissettirmeyeceklerdi.Aksine bir davranisin yasadiklari hayata ve Ittihatçi eslerine yakismaz bir onursuzluk oldugunu kabul ettiler. Kendilerine göre sirlarini saklayip, mücadele ettiler.