Gotinên Pêşîyan-Xelîlê Çaçan
Gotinên Pêşîyan: Perreyek Bêbawer Ji Folklora Gelê Kurd
Gelê Kurd, yê kevinare, di nav dîroka xwe ya bi sedsalan de folkloreke pirjanr û pircûre afirandîye. Ev afirandinê, ku ji zêrekî, bîr, fikr û xebatê gelê xwe têne çêkirin, heta îro jî qîmetê xwe winda nekiriye. Ji ber vê yekê, her folklorist, her ronakbîr, pêwîste ku di berhevkirin, belavkirin û çapkirinê de pîvanek cîhê xwe bidin.
Gotinên Pêşîyan: Janreke Taybet di Folklora Kurdî de
Di nav folklora kurdî de, gotinên pêşîyan yê ne wusa çêbûn be. Ew gotinên, yên ku bi şêweya massayî (hikmetî, wîsakî) têne gotin, bi rastî dikarin bersîva gelek pirsên bidin, di nav her zeman û her rewşê de.
Li dijî çîrok, kilam, beyt, lawij û serhildanok, gotinên pêşîyan çêtir dibêjin çimkî ew hem berçav in, hem xulasayî, hem jî ziman û hunera bilind bi xwe digihîjin.
Zewacê Gotinên Pêşîyan: Jiyan, Koçberî, Dijberî û Rûmet
Gotinên pêşîyan, bernameya jiyana gelê kurd dibin:
-
Koçberî
-
Riatî û rêbazên rojane
-
Şerkarîya gel li dijî kedxwuran, agayî û dijminên hundir/der
-
Sosîolojiya jin û mêr, kulfeta jinê, merîfeta mêrê
-
Rexnekirina xasiyetên ku yê ne-qebûl in (wek canzer, geveze, tembel, diz)
Şêwaz û Têmatîk
-
Zimanê gotinên pêşîyan şiîrî ye, biçûk e, lê giran e.
-
Ev gotinên bi forma alegorîk têne gotinê: şîrê dizê dibêje, lê şîrê xwedêye ne.
-
Ew konkrêt, zelal û fikr-bar in; bi tenê du-şaxî ne, belkî polîser e.
-
Ev gotinên têne bikaranîn ji bo perwerdehiya kesane, rexnekirina xelk û danûstandina fikra afirandinê.
Misaleke Xweş
Wek xebatkarê wê warê, ez jî di xebatên xwe de ev mesele (gotinên pêşîyan) bi carekê ber bi ber kirime, di dema nivîsandinê de jî wek qaynak û raberî bi kar anîme.
Xasiyeta Taybet
Taybetîya wan ev e ku:
-
Ew bi temayê xwe tên nivîsandin (wek tema: dilovanî, bihevîtiya civakî, warê şer an jî rûmeta jinê).
-
Bi form û estêtîkê xwe zimanê kurdî de zêde xebat dikin.
-
Gotinên pêşîyan dikarin şoreşî, ağahîdar, xwîrî û peywendî çêbikin.
Ji bo hemû berhemên Lîs Yayınevi vir bitikînin
Ji bo hemû berhemên Xelîlê Çaçan vir bitikînin