Patrona Halil İsyanı (1730) sonrasında, amcası III. Ahmed’in tahtan feragat etmesiyle tahta çıkan I. Mahmûd, vefatına kadar 24 yıl saltanat makamında kalır. Göreceli barış ortamında geçen bu uzun döneme dair yapılmış çalışmaların az sayıda ve yetersiz olmasını, I. Mahmûd saltanatının tarih çalışmaları için henüz ilgi nesnesine dönüşmemiş olmasını izah etmek bir ölçüde mümkündür: Osmanlı tarih yazımının en popüler konularından olan “Patrona İsyanı” ile Osmanlı modernleşmesinin başlangıcı sayılan “Lale Devri”nin ardından tahta çıkması, sultanın bir vârisinin olmaması, yerine geçen III. Osmân’ın kardeşini gölgede bırakma arzusu, bu dönemin üstünün örtülmesinin, I. Mahmûd’un bir anlamda unutulmasının sebepleri olarak sıralanabilir.
Unutulan, dikkatlerden kaçan bu dönemin öne çıkan en önemli özelliklerinden biri, III. Ahmed devrinde başlayan imar faaliyetlerinin I. Mahmûd döneminde daha bilinçli olarak sürdürülmesidir. Bundan dolayı I. Mahmûd, devrin tarihçileri tarafından “şehirler onaran, beldeler yaşatan” anlamına gelen “mu‘ammir-i bilâd” olarak nitelendirilmiştir. Döneme dair unutulmaması gereken bir diğer husus da Sultan’ın kitaba verdiği önemdir. I. Mahmûd devrinde Osmanlı kitap kültürü ve kütüphaneciliği en parlak dönemlerinden birini yaşamıştır.
Bu kitapta, I. Mahmûd döneminin siyasi, kültürel ve edebî ortamına ışık tutan, alanında uzman araştırmacıların kaleme aldığı 20 makale bulunmaktadır:
I. MAHMÛD’A DAİR
Abdülkadir Özcan – I. Mahmûd ve Döneminin Kısa Panoraması
Hatice Aynur ve Fatma M. Şen – Sultan I. Mahmûd’un Cülûsuna Yazılmış Şiirler I: İnceleme
Zeynep Aycibin – Sultan I. Mahmûd ve Dârüssaâde Ağası Moralı Beşîr Ağa
SARAY VE TOPLUM
Tülay Artan – I. Mahmûd Saltanatında Boğaziçi Eğlenceleri: Temâşâ, Tefekkür, Tevakkuf ve “Şehr-i Sefâ”
Hatice Aynur – I. Mahmûd Döneminde Edebî Kültür
Harun Korkmaz – I. Mahmûd Devrine (1730-1754) Ait İki Fasıl Mecmûası
Ersu Pekin – Hızır Ağa’nın Çalgıları: Tefhîmü’l-Makâmât’ın Resimlerini Okuma Denemesi
KÜTÜPHANELER VE KİTAPLAR
İsmail E. Erünsal – I. Mahmûd Devri Kütüphaneleri
Yoichi Takamatsu – I. Mahmûd Döneminde Ayasofya Kütüphanesi ve Koleksiyonu
Filiz Yenişehirlioğlu – Geleneğin Devamı: Ayasofya I. Mahmûd Kütüphanesi Çini Süsleme Programı
Zeren Tanındı – Kitap Sanatında Gelenek ve Yenilik: I. Mahmûd Dönemi
Elaine Wright ve Elizabeth Omidvaran – An Album for Mahmud I in the Chester Beatty Library
İrvin Cemil Schick – I. Mahmûd Döneminde Hat Sanatı
Orlin Sabev (Orhan Salih) – I. Mahmûd Döneminde Müteferrika Matbaası
MİMARÎ DÖNÜŞÜMLER
Ünver Rüstem – İmparatorlukta Yenilenme, Mimarîde Çağdaşlık: I. Mahmûd ve Osmanlı Baroku
M. Baha Tanman – I. Mahmûd Dönemi Mimarîsinde Payitaht-Eyalet İlişkileri
Alexander Wielemaker – The Taksim Water Network: Renegotiation of Authority and Dynastic Legitimacy
EKLER
Melih Kayar – I. Mahmûd Dönemi Kronolojisi: 2 Ekim 1730-14 Aralık 1754
Hatice Aynur – I. Mahmûd Döneminde Kaleme Alınan Eserlerin Açıklamalı Kronolojik Dökümü
Hatice Aynur ve Fatma M. Şen – Sultan I. Mahmûd’un Cülûsuna Yazılmış Şiirler II: Döküm
