Ehmedê Xanî Berhemên Giştî-Ehmedê Xanî

Di esmanê helbesta klasîk a kurdî de, stêra nayab û hêja ya helbestvanê mezin Ehmedê Xanî wekî gewherê edebiyata kurdî tê nasîn.

Xanî ne tenê helbestvanekî bû, lê jî rewşenbîrekî bû ku di dem û çarçoveyê xwe de ziman, nasname û hînbûnê bi hev re girêdayî kir. Ew dikarî bi erebî an jî bi farisî binivîse—wekî zimanên destnîşan ên wextê xwe—lê belê wî rêya edebiyata kurdî hilbijart û xebatên xwe bi zimanê xwe, kurdî, nivîsand. Ev bijartin, şopandina girîngîya ziman û nasnameyê ye.

Di helbestên xwe de, Xanî seranser xizmeta neteweyî kiriye. Wekî helbestvanekî ku doz û xuyakirina neteweyî li ser şîr û mêtaphoran xebitîne, wî rûmeta gelê xwe bi gotinên hunerî pêşkêş kiriye. Ew bi helbest û hizir rêya azadî û nasbûnê şandin.

Di şêwaz û wêjeyê de, Xanî hemû teql, kêşan, peyv û pêlawazên kurdî bi balafirî rêz kirine, wan di nav helbestên xwe da bi jînê da û bi nav kirine. Wî rêkeftinên helbestî ya kurdî ber bi helbestvanên din vekir û standardek bilind ava kir.

Bi amedekariyeke dirêj û hêsan, em hewl da ku ji nû ve kêş û teqlekên helbestên Xanîyî bi şêwazeke akademîk û xebatkaranê sernavê vê qasî girîng binivîsin. Ji ber ku di nav berhemên wî de gelek cih û gotinên zexm hene ku hêj tenê di nav nusxenivîs û xebatkaran de hatine xwendin, em hewl da ku wan bi vê xebatê re vekişînin.

Ew pergala lêkolînê em dikin çiqasî serketinî bû, em radikin bi xwîner, lêkolîner û edebiyatşinasên kurd ku bi çavê hûrbîn van beşan nirx bidin.

Me bêguman kêfxweş û serbilind in ku piştî mehan xebatê, vê berhemê—ya ku ber bi wan wekî külliyata helbestên Xanî tê dîtin—bi awayekî weşanî li pirtûkxaneyên kurdî bê zêdekirin û bigihêje ber destê xwênerên hêja.

Ji bo hemû berhemên  Weşanên Neqşê vir bitikînin

Ji bo hemû berhemên  Ehmedê Xanî vir bitikînin