Edebiyata Devkî û Şer-Şerefxan Cıziri
Di edebîyata Kurdan ya devkî de, mijara şer cihêkî taybet û herî xuyangir digire. Ne tenê di edebiyata Kurdan de, lê jî di edebiyata hemû neteweyan de, şer wekî mijarekî giştî, tematîk û hestî, her gav li pêşdariya hunerê dikeve. Şer, wekî beşek ji kultura civakan, li nav roman, helbest, stran, dengbêjî, film, wênesazî û têkiliyên hunerî yên din de, bi şêwazên cûda-cûda tê pêşkêşkirin.
Şerefxan Cizîrî û Xebata Teorîk ya Şerê di Edebîyata Kurdî de
Nivîskarê lêkolînvan Şerefxan Cizîrî, di xebata xwe de, şerê wekî mijarekî edebî, derûnî û civakî vedigere. Ew li ser teorîya şerê di huner û çand de, bi binêreke derûngeh û xebatkêş têkoşîn dike. Lêkolîna wî tenê rêya çîrokê naxwîne, lê herwiha pêşkêşî dîtinên şerê di edebiyata Kurdan ya devkî de dike.
Wê xebatê de, mînakên şer ji helbestan, stranên dengbêjî, çîrokên gelan û belavbûna hunera şerê navxweyî tên şîrove kirin. Wekî mînak:
- Destana Çeleng Evdal: Pêşnûmeya şerê navbera Kurdên Êzidî û Kurdên Musliman.
- Girê Ridwanê: Di nav çarçoveya dengbêjîya şeran de şer wekî îfade û nivîsandina nasnameyê dikeve axa edebiyê.
- Malkambaxîya şerê navxweyî: Wekî forma çandê ya bi xwîn û qîmetê, ku di devoka gelê Kurd de her gav bûye beşek ji zarav û helbestan.
- Şerê Keleha Heranê: Tê guhastinê li ser şerên ku di navbera Kurd û Ereb de hatine nivîsandin.
Şer: Temaya Derûnî û Civakî ya Edebîyata Kurdan
Şer di edebiyata Kurdî de ne tenê şerê pisîkî ye, belkî ew di nav şerên navxweyî, şerên qenc û xirabî, şerên navxwînî yên di bin qefilên nasnameyî, mafî û îdeolojîk de têne guhêdan.
Mijara şer, çend mînakên zêrîn jî digire:
- Şer di nav tefsîrên hezkirin û nexweşî de,
- Şer wekî helbestên qasîda û stranên şorîşê,
- Şer wekî forma nexweşiya civakî û jiyana herî têkçûnî,
- Şer li dijî xwe ya derûnî: mirov bi xwe şer dike.
Encam: Pêdivî ye ku Şer wekî Mizgîn û Mirinê Were Dîtin
Wekî tema, şer di edebîyata Kurdan ya devkî de her gav bûye endamê zarûretê, herwiha dengê jiyana şewitî û rêxistinên bi xwîn nivîsî. Lê her şer di kurteçîrokekê, di stranekê, di beytekê de, rêya xilasê, nasnameyê, edaletê û jîyanê dikeve çav.
Ji bo hemû berhemên Lîs Yayınları vir bitikînin
Ji bo hemû berhemên Şerefxan Cizîrî vir bitikînin
