Osmanli toplumunun degisiminde ve Batiya yönelisinde Tanzimat döneminin ve tiyatrosunun önemli rol oynadigi bilinen bir gerçektir. Nitekim birçok alan ve tür gibi Batili anlamdaki Türk tiyatrosunun ilk örnekleri de bu dönemden itibaren görülmeye baslar. Bu dönemin ilk mensur dramlarindan biri de Ebüzziya Tevfik’in Ecel-i Kazâ adli eseridir. Eser, yazarin hem ilk kitabi, hem de ilk ve tek telif tiyatrosudur. Yayimlandigi yildan (1872) itibaren yanki uyandirdigi anlasilan Ecel-i Kazâ, eldeki verilere göre gerek dönemimde, gerekse daha sonra defalarca sahnelenmis, hayli ragbet görmüs ve ilgiyle karsilanmistir. Bes fasil, bes perdeden ibaret olan piyeste, biribirlerini ölesiye sevdikleri hâlde, aralarinda kan davasi bulunan ailelere mensubiyetlerinden ve kizin müstebit babasinin hem bu davayi sürdürüsü, hem de keyfi icraatlarindan dolayi birlesemeyen ikin gencin sonu ölümle biten su romantik ask maceralari islenmistir. Eserde ‘romantik ask’in bir araç oldugunu düsündürebilecek ipuçlari vardir. Erzurum valisi Lâz Ahmet Pasa’nin müstebit bir idareci olmasi, buna karsi koymaya çalisan sahsiyetlerin bulunmasi, ‘romantik ask’ vesilesi ile, ‘hürriyet-istibdât mücâdelesine yönelik’ bir mesaj verilmek istendigini düsündürmektedir. Ayrica, kan davasi aleyhinde fikirleri de içeren oyunda, Osmanli toplumu içindeki, bazi azinliklar da dahil, kimi insanlarin yasayislarina, dinî ve ahlâkî inançlarina ve olaylara yaklasim tarzlarina da yer verilmistir. Elinizdeki kitapta, Ecel-i Kazâ’nin Türk tiyatro tarihi içindeki yerini, önemini, basilis ve sahnelenis macerasini, gördügü ragbeti, belli bir plân dahilinde yapilmis tahlilini, yeni ve eski harfli metinleri ile birlikte metne dayali sözlügünü bulacaksiniz.