Kelâm yapmak, ilahiyatçının kullandığı araçlar bakımından ku¨ltu¨rel bir eylemdir. Kelâm yapmak doğası gereği, Kelâmi argu¨manların gizlice ya da açıktan göndermede bulundukları, belirli bir toplumsallaşma modeline göre şekillenen bir akıl yapısı içinde konuşmak anlamına gelmektedir. Geleneksel Kelâmi söyleme bağlı kalarak teoloji yapmak da buna bağlı olarak, geçmişin kolektivist, cemaatçi toplumsallaşma biçimini çaresizce savunmakla eşdeğer sayılmaktadır. Cemaat evrenine ait olan gu¨ç, istikrar ve gu¨ven gibi kavramlar bugu¨n oldukça farklı bir içerikte algılanmaktadır. Örneğin istikrar kavramı, değişim ve ilerleme kavramlarının kazandığı gu¨çlu¨ imaj karşısında sönu¨kleşmeye ve belirsizleşmeye başlamıştır. Bu noktada ilahiyatçının ruh sağlığını bozan ya da tehlikeye sokan bir durum söz konusudur. Hız insanla, toplumla ve varlıkla ilgili olarak yapılacak olan, anlam sabitlenmelerini olanaksız kılan bir epistemik hava yaratmaktadır. Mekân ve zaman idrakini aşındıran bir su¨reç işlemektedir. İlişkilerde ve iletişimde yaşanan olağanu¨stu¨ hızın, nihilizmi besleyen ve hatta yepyeni bir formu¨lasyon içinde onu yeniden inşâ eden bir su¨reçler bu¨tu¨nu¨ olduğunu hissediyoruz. Kitleler, her tu¨rlu¨ anlam ve anlamlandırma çabası karşısında bağışıklık kazanmış bulunmaktadır. Kendini haber veren ve dayatan bu yeni nihilizm formunun, 19. ve 20. yu¨zyılın felsefi, ideolojik ve estetik nihilizmleriyle herhangi bir benzerliği yoktur.