Bi Kurtayî Dîroka Êzdıyên Ermenistanê-Eskerê Boyik
(…….) Destpêka sedsala 19’an nêzikbûna hidûdên împeretoriya Rûsyayê ve êzdî jî wek ermeniyan hatine wê fikirê ku tek dewletek wek, ya rûs dikare wan ji wê zilma sal û zemanan û neheqiya desthilatdariyên Osmaniyê û Îranê xelas bike.
Di nav bera salên 1815 û 1830’î de bi dawîhatina desthilatdariya êla Kok Axa ve pareke êzdiyên Serhedê ji Çemê Erez û Ava Reş derbas dibin diçine Ermenistana îroyîn. Piştî şerê rûs û farisan ê salên 1824 û1828’an xanedana Êrêvanê bi peymana aşîtiyê ya Turkmençayê dikeve bin hukmê Împeratoriya Rûsyayê. Êzdî li pala çiyayê Elegezê, herêma Aparanê ji xwe re gundan ava dikin.
Salên pey re herêmên Bazîdê û Qersê jî digihîjin Rûsyayê. Sala 1828’an serokê êla Hesiniyann, Hesen Axayê pêşîn li gel siwar û êla xwe derbasî aliyê rûsann dibe û Hesinî li herêma Surmeliyê xwe re gundan ava dikin.
Gava ku di şerê rûs û tirkan ê salên 1877 û 1878’an de rûs bi ser dikevin qezaya Qersê dikin bin hikumdariya xwe, êzdiyên êla Sîpkî jî wê demê ji sîpkiyên misilman vediqetin, ji dewleta Osmaniyê derbasî wê herêmê dibin û di bin hikumdariya rûsan de ji xwe re gunda ava dikin.
Ev hal dikişîne heta Şerê Cîhanê yê Yekemîn. Împeratoriya Osmaniyê hildiweşe. Bi Soreşa Bolşevîkan Împeratoriya Rûsyayê jî hildiweşe. Hêzên rûsann dikişin, ji herêmê diçin. Herêma Serhedê navbera tirkan û hêzên ermenî de dibe meydana şer. kurdên êzdî yên êla Wanê bi serokatiya Cîhangîr axê tên digihîjin êlên êzdiyan ên Rûsyayê û tevî hêzên ermeniyan li dijî zilma dewleta tirk derdikevin. Di şerê navbera tirkan û ermeniyan de çekdarên êzdî roleke mezin dilîzin. Di altindariya şerên pêşeniyên Qersê, Serdarabadê û Baş Aparanê de li ku derê tirkan da der, emekê mêrxasiya şervanên êzdî jî pir e. (……)”
Ji bo hemû berhemên J&J Yayınları vir bitikînin
Ji bo hemû berhemên Eskerê Boyik vir bitikînin
