İlmî kaidelerinin tespit ve teyidi belirli bir zaman ve mekanla sınırlandırılmış olan nahiv, sarf ve lügat ilimlerinden farklı bir kategoride değerlendirilen belâgat ilmi, dil ilimlerine kıyasla daha özgür bir muhtevaya sahiptir. Dolayısıyla özgün şairler, yaratıcı yazarlar olduğu sürece belâgat ilminin belirli kaideler, terimler ve taksimlerle sınırlandırılmasının mümkün olmadığı görülmektedir. Zaten belâgat ilmine dair eserlere bakıldığında belâgat sanatları için birbirinden farklı tanımların zikredildiği, bir sanatın farklı taksimlerinin yapıldığı, belâgat terimlerinin çokluğu ve iç içe girmesi göze çarpmaktadır. Aynı belâgat şahidinin hem me‘ânî hem beyân hem de bedî‘ bölümlerinde şâhid olarak kullanıldığı görülmektedir.
Bu çalışmada belâgat ilminin izâfî bir içeriğe sahip olma nedenleri olarak belirlenen zaman, mekân, toplum, kültür, millet farklılığı, inanç, metinler, eğitim, edebi zevk, ekonomik durum, psikolojik boyut, siyaset, savaş, tasavvuf, cinsiyet, muktezâ-i hâl, ilimler ve müellifler gibi nedenler maddeler halinde örneklerle izah edilmiştir. Ayrıca söz konusu nedenler neticesinde ortaya çıkan belagat ilminin isimlendirilmesi, belâgat konularının taksimi, terim, tanım ve örneklerin değerlendirilmesi vb. sonuçlar detaylıca ele alınmıştır.