Barzanilerin Uzun Yürüyüşü (1945-1949)

Abbas Xezalî Mirxan

Kürtler, dünyanın en büyük devletsiz halkıdır. 20. yüzyılda, Birleşmiş Milletler’e üye pek çok ülke devletleşirken, Kürdistan toprakları parçalanmış; bazı yerleşim yerleri, köyler ve hatta aileler bölünmüştür. Ancak bu halk hiçbir zaman bu kadere boyun eğmemiştir.

Modern Kürt tarihindeki en önemli devletleşme adımı, 1946 yılında Doğu Kürdistan’daki Mehabad şehrinde kurulan “Kürdistan Cumhuriyeti”dir. Uzun bir mücadele geleneğine sahip olan Mela Mustafa Barzani, yüzlerce savaşçısıyla Irak Kürdistanı’ndan İran Kürdistanı’na geçerek cumhuriyetin kuruluşunda yer almış ve temel askeri gücünü oluşturmuştur.

Cumhuriyetin yıkılmasıyla, İran güçlerine teslim olmayı reddeden Barzani, üç ülkenin siyasi sınırlarının kesiştiği kritik bir noktada, her üçünün ordularıyla mücadele etmiştir. Yanlarında binlerce çocuk, kadın ve yaşlı bulunmaktadır. Son çare olarak, yaklaşık 500 Pêşmerge ve bazı aile üyeleriyle uzun bir yürüyüşe çıkarak Aras Nehri’ni geçip Sovyetler Birliği’ne ulaşmışlardır.

Kitabın yazarı Abbas Xezalî Mirxan’ın ailesi de, dedesi, amcası ve babası da bu uzun savaş ve yürüyüşte aktif rol oynamıştır. Mirxan, olaylara ilişkin belgeler ve araştırmaların yanı sıra, Mela Mustafa Barzani ile birlikte bulunan tanıkların anlatımlarına da dayanarak bu önemli tarihi olayı kapsamlı ve özgün bir eserle ortaya koymuştur.