Analîzeke Sosyolînguîstîk Li Ser MORFOLOJİYA NAVDARIYA DEVOKÊN KURMANCî-Dr. Mehmet Yonat
Ev pirtûk li ser morfolojiyê navdêrî ya sê devokan ên Kurmancî bi çarçoveyek sosyolînguîstîk hate amadekirin. Di naveroka pirtûkê de, ne tenê devokan hatine nirxandin, lê her weha termên girîng yên têkildar bi morfolojiyê û morfolojiya kurdî bi şêwazek berfireh hatine şîrovedan.
Bi taybetî, di vê xebatê de taybetmendiyên morfolojiyê ya navdêrî ya Kurmancî yên têkildar bi îzafeyê, zayend, û rewş bi hemû aliyên xwe ve hatine pêşkeşkirin.
Li ser îzafeyê, şêwaza îzafeyê berfirehbûyî hatî şîrovedan. Di warê zayendê de, sîstema zayendê ya navdêrên Kurmancî hate berxwedan û belgeyên li ser vê mijarê ji edebiyata Kurmancî re hatine zêdekirin. Ev mijar herî zêde têkildar e, çimkî li ser vê warê bi zimanê Kurmancî an jî Tirkî xebatên hurgilî pir kêm in.
Di warê rewşê de jî, şêwaza ergatîf û eslê wê di zimanên Îranî de, bi pêvajoya dîrokî ya gramatîk, hate nîqaş kirin. Ev pirtûk, di binçavên morfolojiyê navdêrî ya sê devokan ên Kurmancî de, di bin bingehên sosyolînguîstîkê de, analîzek berfireh dike.
Ji bo vê analiza, axêverên her herêmê di bin çarçoveya zayend û emrê ve hatine qebûlkirin. Her weha, ji hêla nivîskarê pirtûkê ve, 200 pirs hatine amadekirin ku li ser bikaranînên cuda yên axêveran daneyên pêşkêş dikin.
Çuda bûnên devokan, di warê zayend, emr, û jî têkiliyê wan bi insanbûn – neînsanbûn, pir girîng in. Mînakî, di devokên başûrê Rojava de, partîkelên îzafeyê ne li gor nêrbûn/mêbûnê, lê li gor însanbûnê têne senifandin.
Her weha, li gor wexta bikaranînê, axêverên heritage (ji diasporayê an jî komên deverên din) şêwazên ecêp nîşan didin, herçend wateyên wan fehm têne kirin.
Mijarên sereke:
- Morfolojiya navdêrî ya Kurmancî
- Sosyolînguîstîk
- Îzafeyê, zayend, rewş
- Devokên Kurmancî
- Têgihiştina zimanê xweser
- Ziman, nasname û cografyayên devokî
Ji bo hemû berhemên Weşanên Peywend vir bitikînin
Ji bo hemû berhemên Mehmet Yonat vir bitikînin
